Տարիներն այդպես էլ չփոխեցին նրան, ոչ դժվարությունները, ոչ փառքը, ոչ կոչումը, ոչ էլ առավել ևս բեմադրած ներկայացումները: Citylife.am- ի հյուրն է `ՀՀ վաստակավոր և ժողովրդական արտիստ, Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի Պրորեկտոր, Հրաչյա Գասպարյանը:
Citylife.am- Պ. Հրաչյա թատրոնի հետ ծանոթությունը, ո՞ր տարիքում եղավ:
Հրաչյա – Ծնվածս օրից: Լինելով բարուրի երեխա, քնած ժամանակ դրել են պատգարակի մեջ և թագավորի հետ բարձրացրել բեմ: Պատմում են, որ ամբողջ ներկայացման ժամանակ ձայն չեմ հանել, ավարտից հետո նոր ձայնս դուրս է եկել: Գուցե պատմությունը առասպելական հնչի, բայց իրականում եղել է նման բան:
Citylife.am- Սերը դեպի արվեստը մանկու՞ց է եղել.
Հրաչյա- Ծնվելով դերասանի և ռեժիսորի ընտանիքում անհնար կլիներ չսիրել արվեստը. Արդեն որոշել էի, ով եմ լինելու մասնագիտությամբ: Ծնողներս դեմ էի `թատերական ընդունվելու որոշմանս, այդ իսկ պատճառով ընդունվեցի բժշկական համալսարան հետո նաև պոլիտեխնիկ, սակայն չշարունակեցի, կիսատ թողնելով ուսումս ընդունվեցի թատերական ինստիտուտ: Ծնողներս, քանի որ դեմ էին հայրս ասաց: Կարդացել ես «Աղվեսագիրքը» իսկը քո մասինա, ինչ արեցինք մեկ է գնացիր թատրոնի ուղղությամբ:
Citylife.am- Մանկությունից ի հիշատակ, ի՞նչ է մնացել Ձեզ։
Հրաչյա – Մանկությունից ես ստանում եմ հորս չափազանց բարությունը: Նստած լինելով կուլակում նա պետք է չարացած լիներ, բայց բոլորի հանդեպ հավասար վերաբերմունքն ուներ: Իր դիմացինի մեջ ուզում էր մարդ տեսնել `դա եմ ցանկանում պահել:
Citylife.am- Ինչպե՞ս ընտրեցիք ռեժիսորի մասնագիտությունը:
Հրաչյա- Դա եղավ, երբ ես արդեն գիտակից էի.: Ճանաչելով աշխարհը `հասկացա, որ պետք է որևէ բան անեմ, գուցե փոխեմ: Բավականին երկար մտորումները բերեցին նրան, որ միակ ասպարեզը ինձ համար դա ռեժիսուրան էր: Հայրս էլ է իր դերն ունեցել որոշմանս մեջ փորձելով ինձ խանգարել, բայց հավատացեք իրականում նպաստել է `ինձ նվիրելով իր անալիտիկ մտածողությունը:
Citylife.am- Անցյալին ետ նայելով, կա՞ մի շրջան, որի համար այսօր ափսոսում եք:
Հրաչյա- Մի առիթով Սոսն ինձ ասաց `«եթե երեսուն տարի այս խելքին լինեի, գիտես ինչեր արած կլինեի», երբեք ետ չեմ ուզում գնալ, ես մի փոքր ըմբոստ եմ, նույնիսկ իմ տարիքի համար մաքսիմալիստ, ինչ-որ հարցերում։ Պայքարելով `ինքս իմ, բարքերի, վարքերի և բոլորի դեմ, հանուն արդարության: Ժամանակի մեջ հասուն լինելով `կարծում եմ դրա իրավունքն ունեմ:
Citylife.am- Լինելով ավելի քան 70-ն բեմադրությունների հեղինակ `կառանձնացնե՞ք որևիցէ մեկը, որը յուրովի սիրով եք բեմադրել:
Հրաչյա – Թվով 10-ն են, որ ինձ համար մեծ նշանակություն ունեն, բայց փորձեմ առանձնացնել մեկը։ Առավել կարևորություն է ունեցել «Փիրոսմանի-Փիրոսմանի» -ին, որը առաջին անգամ արեցի ֆոյենում: Հայաստանում դեռ նմանատիպ ներկայացում չէր եղել, ներկա էր նաեւ նախարար `Պարսամյանը, որն էլ արգելեց հետագայում նմանատիպ ներկայացումները ասելով` գնացեք բեմում խաղացեք: Բացատրելով, որ սա նոր ֆորմատ է, ընկալումն այլ է հանդիսատեսի կողմից, դերասանը կերպարն այլ է նա շրջապատված է հանդիսատեսով, սակայն բացատրությունները ոչինչ էլ չփոխեցին:
Citylife.am-Դերակատարումներ եք ունեցել նաև ֆիլմերում, ի՞նչու չշարունակեցիք Ձեր դերասանական ուղին։
Հրաչյա – Իմ կարծիքով ամեն մարդ պետք է իր աշխատանքով զբաղվի: Ժամանակի սղության պատճառով մեկը միշտ տուժելու է `իմ դեպքում ներկայացումները։ Ձեռք ես բերում նաև հոգեկան անբավարարվածություն:
Citylife.am- Ազատորեն եք փոխում գործելակերպն ու ռեժիսորական մեթոդը `ելնելով դրամատուրգի պոետիկայից։
Հրաչյա – Այո, ես չեմ ընդունում այն մարդկանց, որ վերցնում են հեղինակին եւ դարձնում իրենց համար խեղկատակություն։ Եթե մի հեղինակ չի համապատասխանում քո մտքերին, վերցրու այլ հեղինակի, հակառակ դեպքում վիրավորանք է հեղինակ հանդեպ։ Նորովի կարելի է մոտենալ հեղինակին `բացահայտելով այն կարևոր դետալները, որը ոչ ոք չի նկատել, այդ դեպքում ես կասեմ բռավո: Ռեժիսուրան հիմնականում դրա մեջ է տեսնել այն, ինչը այսօր ոչ մեկը չի տեսել: Անհրաժեշտ է հավատալ հեղինակին միայն այդ դեպքում է հետաքրքիր :
Citylife.am- Ինչպե՞ս եք կարողանում բեմադրություններում մատուցել ժամանակակիցը `այն ինչ անհրաժեշտ է երիտասարդներին.
Հրաչյա- Նախ պետք է հասկանալ երիտասարդության պայծառ մասը ինչպես է մտածում: Երիտասարդները բավականին հարցեր ունեն և իրենք շատ խիստ են լուծում իրենց մեջ : Շատ դեպքերում չեն արտահայտվում, նրանք էլ, որ արտահայտվում են `քիչ են մտածում: Պատրիատիզմը ծնվում է լռության մեջ։
Citylife.am- Արդյո՞ք ստանում է հանդիսատեսը թատրոնից այն, ինչի համար որ եկել է:
Հրաչյա – Պետք է ստանա: Գուցե հանդիսատեսը չգիտի էլ ինչի համար է եկել ես պետք է ստիպեմ , որ նա վերցնի մի բան: Եթե ներկայացումը չլինի հետաքրքիր, ոնց որ ֆիլմերը կամ սերիալներն են, կգան կնայեն ու ետ կգնան:
Citylife.am- Խորհրդային ժամանակներում թատրոնը դարձրին շատ հասանելի: Հանդիսատեսը չէր գալիս թատրոն, որպես մշակութային օջախ, նրանց ստիպողաբար էին բերում: Ի՞նչ եք կարծում, հանդիսատեսը պե՞տք է նախ եւ առաջ ճանաչի և հասկանա կյանքը, նոր միայն գա թատրոն:
Հրաչյա – Ամբողջ հարցը նրանում է, որ հանդիսատեսը նախ պետք է դաստիրակված լինի: Այսօր արգելվում է տոմսերի վաճառքը դպրոցներում, քանի որ շատ ուսուցիչներ թանկ են վաճառում տոմսերը: Եղբայր առաջին հերթին դու արգելիր քո ուսուցչուհուն խաբեության համար : Ինչպես կարելի է երեխան չգնա թատրոն, չշփվի իր պատմության հետ, ոնց կարելի է չտեսնել, որ այս աշխարհը գույնզգույն է, որ այս աշխարհը ինչ-որ բաներ է անում `առաջ գնում, այլ ոչ թե միայն առեւտուրն է: Դաստիարակությունը երեխաներից պետք է սկսել, Նրանք պետք է գան թատրոն որ հասկանան ինչ են ուզում : Դա շատ կարեւոր է: Նրանք չեն ասկանում, որ զրկելով գեղագիտական աշխարհից `բերում են չարության։ Մի առիթով ես նշել եմ։ «Բեմագողները դա լավ կրթություն ստացած, բայց վատ դաստիարակություն ստացած մարդիկ են»:
Citylife.am- Որպես ռեժիսոր, հավատում ե՞ք թատրոնին բնորոշ սնահավատություններին, օրինակ `պրեմիերայից առաջ այդպիսի սովորույթ կա, որ փակում են վարագույրները, կամ, երբ ռեժիսորի ձեռքից ընկնում է պիեսը, պետք է նստի վրան եւ նմանատիպ այլ բաներ ….
Հրաչյա – Նաև արևածաղիկ չի կարելի ուտել (ժպտում է): Դա տրադիցիա է ինչպես օրինակ `ջանգյուլումը, վարդավառը եւ մնացած այլ ավանդույթները: Գեղեցիկ պատմություն է անցյալից, երբ դա անում ես վերականգնման նման մի բան է , դա ոչ թե հավատ է այլ իմաստավորում է քո «Ով» լինելը։ Ճիշտ է հումորով, բայց անում են նման բաներ:
Citylife.am- Ձեր հորդորն այն արվեստասեր երիտասարդներին, ովքեր փոխում են իրենց նպատակների ուղին `վիրավորանքի պատճառով:
Հրաչյա – Ես իմ ուսանողներին միշտ ասում եմ, եթե դուք հումորով չնայեք մարդկային հարաբերություններին ձեզ խոշտանգելու են։ Հումորով մոտեցեք առաջին հերթին ինքներդ ձեզ համար։ Խանգարող մարդիկ միշտ կգտնվեն պարզապես առհամարել է պետք։ Խոցելի չլինելու համար անհրաժեշտ է վստահ լինել ինքներդ ձեզ վրա։
Citylife.am- Պ.Հրաչյա եզրափակելով մեր զրույցը `ինչպե՞ս կներկայացնեք Ձեր սիրոխոստովանությունը թատրոնին:
Հրաչյա- Երբ այն քեզ ամբողջովին կլանում է, սկսում ես բեմադրել ամեն ինչ `սկսած ամսագիր կարդալուց մինչև մարդկանց նուրբ և ագրեսիվ փոխհարաբերությունները։ Թատրոնը ստիպում է արարել, կառուցել: Նույնիսկ կարելի է «Սածիռա» բեմադրել, բայց այնպես, որ մարդը ցանկանա ապրել: Այդ պատճառով թատրոնը անսպառ է, եթե ասում են `թատրոնը մեռնում է հավատացեք, այդ մարդն է մեռած:
Հարցազրույցը՝ Մարիամ Սուքեյանի / Citylife.am/
